🔩 มาตรฐานเกลียวในอุตสาหกรรม: คู่มือทำความเข้าใจเกลียวท่อและเกลียวยึด

ทำความเข้าใจ “เกลียว” (Thread) และประเภทพื้นฐาน

     เกลียว (Thread) คือร่องที่ถูกทำขึ้นในระยะที่เท่าๆ กัน โดยมีลักษณะเป็นร่องวนรอบวัสดุ มีไว้ใช้สำหรับยึดวัสดุหรืออุปกรณ์สองชิ้นเข้าด้วยกันอย่างแน่นหนา เช่น การยึดชิ้นส่วนเครื่องจักร, ข้อต่อท่อน้ำ หรือ สกรูน็อต

     การทำความเข้าใจประเภทพื้นฐานของเกลียวเป็นสิ่งจำเป็นในการเลือกใช้ ข้อต่อ หรือ สกรู ที่ถูกต้อง:

⚙️ ลักษณะของเกลียว

• เกลียวนอก (External Thread): เกลียวที่อยู่ด้านนอกของอุปกรณ์ หรือที่เรียกว่า เกลียวตัวผู้

• เกลียวใน (Internal Thread): เกลียวที่อยู่ด้านในของอุปกรณ์ หรือที่เรียกว่า เกลียวตัวเมีย

• เกลียวขวา (Right Hand Thread): ทิศทางการหมุนตามเข็มนาฬิกาเพื่อขันเข้า (พบเห็นได้บ่อยที่สุด)

• เกลียวซ้าย (Left Hand Thread): ทิศทางการหมุนทวนเข็มนาฬิกาเพื่อขันเข้า (ใช้ในงานเฉพาะ เช่น ป้องกันการคลายตัวจากการหมุน)

📐 รูปทรงของเกลียว

• เกลียวตรง (Parallel Thread) หรือ เกลียวไม่เรียว: มีความโตของเกลียวเท่ากันตลอดทั้งตัว (มักใช้ในงานยึดหรือระบบที่ใช้ปะเก็น/โอริงในการซีล)

• เกลียวสโลป (Taper Thread) หรือ เกลียวเรียว: มีลักษณะเอียงเรียวเล็กน้อยตลอดความยาว (ใช้เพื่อสร้างการผนึกที่แน่นหนาโดยตรงระหว่างเกลียว)

🌎 4 มาตรฐานเกลียวหลักที่ใช้ในงานอุตสาหกรรม

     ในอุตสาหกรรมมีการกำหนด มาตรฐานเกลียว เพื่อให้ชิ้นส่วนจากผู้ผลิตต่างกันสามารถใช้งานร่วมกันได้อย่างแม่นยำ มาตรฐานที่นิยมใช้กันทั่วโลกแบ่งได้เป็น 4 ประเภทหลัก:

1. เกลียวมาตรฐานเมตริก (ISO Metric Thread):

   • ชื่อเรียก: เกลียว M หรือ เกลียวมิล

   • หน่วยวัด: ระยะห่างระหว่างเกลียว (Pitch) ใช้หน่วยเป็น มิลลิเมตร (mm)

   • การใช้งาน: เป็นเกลียวที่แพร่หลายที่สุดในโลกสำหรับงาน สกรู และ น็อตยึด ทั่วไป (เช่น M3, M6, M12) มีมุมยอดเกลียว 60 องศา

2. เกลียวมาตรฐานอเมริกา (American National Standard Pipe Thread):

   • ชื่อเรียก: National Pipe Thread (NPT) หรือที่เรียกกันว่า เกลียวหุน

   • หน่วยวัด: นิ้ว (Inch)

   • การใช้งาน: พบมากในระบบ ท่อน้ำ และ ท่ออุตสาหกรรม ของสหรัฐอเมริกา (ตัวอย่างเกลียว: NPT, NPS, NPTF)

3. เกลียวมาตรฐานอังกฤษ (British Standard Thread):

   • ชื่อเรียก: BSP (British Standard Pipe)

   • หน่วยวัด: นิ้ว (Inch)

   • การใช้งาน: พบมากในระบบท่อและงานทั่วไปในสหราชอาณาจักรและหลายประเทศในเครือจักรภพ (ตัวอย่างเกลียว: BSPP, BSPT, BSW) มีมุมยอดเกลียว 55 องศา

4. เกลียวมาตรฐานญี่ปุ่น (Japanese Industrial Standard – JIS):

   • ชื่อเรียก: JIS

   • การใช้งาน: มาตรฐานที่คล้ายคลึงกับมาตรฐานอังกฤษ (BSP) แต่นำมาปรับใช้ในญี่ปุ่น (ตัวอย่างเกลียว: PF, PT)

🔍 เกลียวยอดนิยมที่ใช้ในงานระบบท่อ

(Pipe Threads)

     สำหรับการเลือกใช้ ข้อต่อท่อทองเหลือง หรือ ข้อต่อ ในระบบของไหล มักจะพิจารณาจากเกลียวประเภทเรียว (Taper) และเกลียวตรง (Parallel) เป็นหลัก:

🔩 เกลียวสำหรับการยึด (Fastener Threads)

การเลือกใช้ มาตรฐานเกลียว ที่ถูกต้องตามลักษณะงานและมาตรฐานภูมิภาคที่เกี่ยวข้อง จะช่วยให้การติดตั้งระบบท่อหรือการยึดชิ้นส่วนต่างๆ มีความแม่นยำ ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพสูงสุด